Ideologia i utopia

Ideologia i utopia należy do kanonu socjologii wiedzy, a nawet jest jej dziełem założycielskim. Autor, Karl Mannheim (1893-1947), sam niejako stał się ofiarą zarówno ideologii, jak i utopii w XX-wiecznym totalitarnym sensie. Urodzony w Budapeszcie (matka - Niemka, ojciec - węgierski Żyd), w latach 1919-1933 był obywatelem niemieckim, po czym emigrował do Anglii. Pierwotna wersja Ideologii i utopii ukazała się w 1929 roku. Niniejsze wydanie obejmuje późniejsze rozszerzenia. Socjologia wiedzy w ujęciu Mannheima zakłada uwarunkowanie myślenia przez wierzenia i przekonania spowodowane określonym usytuowaniem społecznym. Z takiej ideologii jednostki i grupy wydobywają się za pomocą utopii, która dla Mannheima ma bardziej pozytywny sens, niż zwykło się potocznie uważać. W tym znaczeniu utopijny był dla niego ruch socjalistyczny, choć wbrew Marksowi nie uważał, by ideologia proletariatu zbliżała go do prawdy. Utopia rozpoznaje uwarunkowania własnej ideologii, ale popada przy tym w nową ideologię. Dzieło to okazało się niezwykle inspirujące i niejednoznaczne w wymowie. Było niezwykle popularne w USA, choć zarazem za idee demokracji planowej krytykowała Mannheima myśl liberalna.